ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ

                                           H ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ

  Το κείμενό μας αποτελείται από μικρότερες νοηματικές μονάδες, όπου αναπτύσσεται κάθε φορά μία επιμέρους ιδέα από το συνολικό πλαίσιο του θέματος. Το χαρακτηριστικό της παραγράφου είναι ότι εξωτερικά χωρίζεται από τις υπόλοιπες του κειμένου, αλλά ταυτόχρονα βρίσκεται σε συνάφεια με το σύνολο, αποτελώντας ένα οργανικό του μέρος. Είναι λοιπόν φανερό πως η παράγραφος δεν είναι ανεξάρτητη, αλλά συνδέεται με το συνολικό προβληματισμό της έκθεσής μας.

                                                                                                                                          

                                    ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

1.    Σωστή δομή,

2.    Επαρκής ανάπτυξη,

3.    Πληρότητα περιεχομένου (επιχειρήματα)

4.    Ενότητα,

5.    Αλληλουχία,

6.    Συνοχή,

7.    Σαφήνεια και ακρίβεια,

8.    Πλούσιο λεξιλόγιο,

9.    Έμφαση,

10. Ορθογραφία,

11. Στίξη.

 

1.    Η ΔΟΜΗ

  Η σωστά οργανωμένη παράγραφος αποτελείται από : α) τη θεματική πρόταση, β) τα σχόλια, γ) την κατακλείδα.

 

  ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

  Βρίσκεται συνήθως στην αρχή της παραγράφου και παρουσιάζει τη βασική ιδέα που αναπτύσσεται στην παράγραφο. Διατυπώνεται εδώ η κατευθυντήρια γραμμή των ιδεών που θα ακολουθήσουν. Η θεματική πρόταση πρέπει να είναι σαφής, σύντομη και ακριβής, γιατί πρέπει να είναι ένας ασφαλής οδηγός για το συγγραφέα και τον αναγνώστη.

 

  ΣΧΟΛΙΑ

  Αποτελούν άλλες, μερικότερες ιδέες που διασαφηνίζουν και αναπτύσσουν την κύρια ιδέα της παραγράφου. Άμεσα υποστηρίζουν την κύρια ιδέα της παραγράφου καθιστώντας την πιο κατανοητή. Το μέρος αυτό της παραγράφου εμπεριέχει αξιόλογες, σαφείς κρίσεις, σκέψεις και ιδέες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πρέπει να υπάρχει επαρκής ανάπτυξη, για να γίνεται σωστά η θεμελίωση της βασικής ιδέας.

 

  ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ

  Ολοκληρώνει τη μορφή της παραγράφου και συνοψίζει όσα έχουν διατυπωθεί παραπάνω και δίνει μια ολοκληρωμένη μορφή στην παράγραφο. Είναι προαιρετική. Χρησιμοποιείται συνήθως όταν η ανάλυση είναι μακροσκελής, ώστε να επιτυγχάνεται σύνδεση των παραγράφων. Μπορεί να θυμίζει νοηματικά τη θεματική.

           

 

 

 

 

2.    Η ΕΠΑΡΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ [ΤΡΟΠΟΙ]

  Η θεματική πρόταση πρέπει να συνοδεύεται από επαρκή σχολιασμό, ανάλογα βέβαια με τις ανάγκες του θέματος. Οι πιο συνηθισμένοι τρόποι ανάπτυξης είναι :

 Α. Με συγκεκριμένες λεπτομέρειες.

   Ο τρόπος αυτός ανάπτυξης χρησιμοποιείται στην αφήγηση και την περιγραφή. Χρησιμοποιούμε γεγονότα, πρόσωπα, καταστάσεις, συναισθήματα, για να υποστηρίξουμε τη βασική ιδέα της παραγράφου :

  

"   Τα τελευταία είκοσι χρόνια η αυτοματοποίηση έδειξε πως είναι ικανή να επιτελέσει κάθε παραγωγικό έργο. Όχι μόνο κάνει σχετικά απλές δουλειές, όπως η κατασκευή τμημάτων αυτοκινήτων ή ψυγείων, αλλά στοιχειοθετεί εφημερίδες και οδηγεί αυτόματα τα τρένα σύμφωνα με προκαθορισμένο πρόγραμμα. Μπορεί να μην απέχει πολύ η ημέρα που ουσιαστικά όλα τα αγαθά που χρειαζόμαστε θα κατασκευάζονται σε αυτόματα εργοστάσια και που οι άνθρωποι θα είναι αναγκαίοι μόνο για τη λήψη διευθυντικών αποφάσεων και για το σχεδιασμό και τη συντήρηση των μηχανών.  "

 

 Β. Με αιτιολόγηση.

   Πρέπει να αποδείξουμε με πειστικό τρόπο πως η ιδέα που διατυπώνουμε είναι λογική. Χρησιμοποιούμε λοιπόν θέσεις, κρίσεις, σκέψεις που στηρίζονται στη λογική, στην επιστήμη, στην πραγματικότητα και με λογικά επιχειρήματα.

 

"   Είναι, νομίζω, από τα πιο ευχάριστα και ωφέλιμα πράγματα να περνά κανείς λίγες ώρες κάθε μέρα σε ένα περιβόλι. Στο ελεύθερο και ανοιχτό αυτό κομμάτι του φυτικού και ζωικού κόσμου, κάτω από τον απέραντο ουρανό, βρίσκεται έτσι μέσα στην ίδια την ενέργεια της φύσης, βλέπει καθαρά και πιάνει το έργο της, αναπνέει την πνοή, κατανοεί τις δυνάμεις της, αισθάνεται την κίνηση της άπειρης της θαυμαστής και μεγάλης αυτής ζωής και θυμάται πως ένα μικρό της μόριο είναι κι αυτός, ο μεγάλος και περήφανος. "

                                                                             Γρ. Ξενόπουλος.

 

 Γ. Με σύγκριση και αντίθεση

   Όταν έχουμε να συγκρίνουμε δύο πρόσωπα, γεγονότα, φαινόμενα, θεσμούς, ιδέες, σημειώνουμε τις ομοιότητες και τις διαφορές τους. Αντίθετα, όταν αντιθέτουμε, τονίζουμε τις διαφορές τους.

 

 

"   Ένα χάσμα χωρίζει το Σωκράτη από τους σοφιστές. Ο Σωκράτης ζήτησε τη μια και καθολική έννοια, τη μια και καθολική αλήθεια, ενώ οι σοφιστές υποστήριζαν τις πολλές γνώμες για το ίδιο πράγμα. Επίσης και στον τρόπο ζωής υπάρχει ριζική αντίθεση μεταξύ σοφιστών και Σωκράτη. Οι σοφιστές ήταν έμποροι γνώσεως, ενώ ο Σωκράτης ένας άμισθος δάσκαλος και ερευνητής της αλήθειας. Το μόνο κοινό μεταξύ των σοφιστών και του Σωκράτη ήταν ότι αυτός και εκείνοι διαπίστωσαν ότι η παραδεδομένη μόρφωση και παιδεία δεν ήταν αρκετή για την εποχή τους. "

                                                                     Ιστορία του Ελληνικού Έθνους.

 

 Δ. Με αναλογία.

   Όταν έχουμε να διασαφηνίσουμε ιδέες ή να τονίσουμε τα κύρια σημεία ενός εγχειρήματος, συγκρίνουμε φαινομενικά ανόμοια πράγματα, προβάλλοντας τις ομοιότητες της λειτουργίας τους.

 

"   Μια ανθρώπινη ψυχή χωρίς την πρέπουσα παιδεία μοιάζει με ένα μάρμαρο που δεν αποκαλύπτει καμιά από τις ομορφιές του, ως τη στιγμή που η τέχνη θα αποκαλύψει τα χρώματα και φέρει στο φως κάθε απόχρωση, κηλίδα και φλέβα που περνά μέσα από τον κορμό του. Με τον ίδιο τρόπο και η παιδεία, όταν επενεργήσει πάνω σ΄ ένα έξοχο πνεύμα, μας αποκαλύπτει όλες τις κρυφές αρετές και τα προτερήματά του, που χωρίς μια τέτοια βοήθεια δε θα μπορούσαν ποτέ να βγουν στο φως. "

 

 Ε. Με διαίρεση.

   Πολλές φορές, για να εξασφαλίσουμε πληρέστερη ανάπτυξη μίας σύνθετης έννοιας, την παρουσιάζουμε αναλυμένη στα επιμέρους στοιχεία της. Κάθε υποδιαίρεση της έννοιάς μας εμφανίζεται σχολιασμένη. Προσέχουμε να διαιρούμε την έννοια με βάση το ίδιο στοιχείο και να βρίσκουμε όλα τα επιμέρους είδη.

 

"   Και σφοδρή επιθυμία κυρίευσε όλους τους Αθηναίους να εκστρατεύσουν. Οι πιο ηλικιωμένοι, γιατί είχαν τη γνώμη ή ότι θα υποτάξουν τα μέρη ενάντια στα οποία έπλεαν ή ότι μια μεγάλη δύναμη σαν τη δική τους δε θα πάθαινε καμία καταστροφή. Αυτοί που ήταν στην ακμή της ηλικίας, γιατί είχαν έντονη επιθυμία να δουν και να παρατηρήσουν μακρινούς τόπους και είχαν καλές ελπίδες ότι θα γυρίσουν σώοι. Αλλά ο πολύς λαός και οι στρατιώτες από ελπίδα ότι και για το παρόν θα πάρουν χρήματα και ότι θα αποχτήσουν επιπλέον δύναμη….."

                                                                           Θουκυδίδη Ιστορία

ΣΤ. Με παραδείγματα και μαρτυρίες.

   Τα παραδείγματα αντλούνται από την καθημερινή ζωή, τη μυθολογία, την τέχνη, κ.λ.π. Πρέπει όμως να είναι εύστοχα, καλοδιατυπωμένα, να στηρίζουν τη βασική άποψη, να λειτουργούν πειστικά. Οι μαρτυρίες εξάλλου, ρήσεις γνωστών προσωπικοτήτων, παρέχουν στην παράγραφο μία πρόσθετη, καταξιωμένη γνώμη. Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η κατάχρηση αυτών των μέσων είναι επιζήμια για την έκθεση.

 

"   Όσο πιο κοντά μας διαδραματίζεται ένα γεγονός, τόσο πιο ενδιαφέρον είναι. Για την αθηναϊκή εφημερίδα η διακοπή του ρεύματος στην Αθήνα είναι η πρώτη είδηση, για τους Τάιμς της Νέας Υόρκης δεν είναι ούτε μονόστηλο. Οι δέκα πρόσκοποι που χάθηκαν στην Πάρνηθα είναι για μας σπουδαίο θέμα, ενώ οι εκατό Ινδοί στρατιώτες που χάθηκαν στα Ιμαλάια πάνε κατευθείαν στο καλάθι. Η έδρα της εφημερίδας παίζει αποφασιστικό ρόλο στην επιλογή και την ιεράρχηση των ειδήσεων. Το δεύτερο, λοιπόν, αστέρι της είδησης είναι η εγγύτητα.  "

 

 Ζ. Με ορισμό.

   Όταν επιλέγουμε να χρησιμοποιήσουμε ορισμό, απαντάμε στην υποτιθέμενη ερώτηση "τι εννοείτε με αυτό;" . Ο ορισμός, άλλες φορές είναι σύντομος και περιεκτικός όπως σε ένα λεξικό, ενώ ένας περισσότερο εκτεταμένος έρχεται να καλύψει μια πιο σύνθετη έννοια. Ένας αναλυτικός ορισμός εμπεριέχει την οριστέα έννοια, που τοποθετείται στο γένος που ανήκει, και την ειδοποιό διαφορά. Στο ακόλουθο κείμενο ο ορισμός συνοδεύεται με λεπτομέρειες που κάνουν την έννοια σαφέστερη.

 

"   Κατανάλωση είναι η χρήση αγαθών ή υπηρεσιών για την ικανοποίηση των αναγκών μας. Δεν είναι μόνο η λήψη τροφής ή το κάψιμο των ξύλων, είναι και το ντύσιμο, η κίνηση των μηχανών, η μετάβαση στο σχολείο, η κόμμωσή μας, η επίσκεψη στο γιατρό, το ταξίδι, το διάβασμα βιβλίων ή οποιοδήποτε πράγμα απαιτεί εργασία από άλλους ή χρησιμοποιεί, έστω και ανεπαίσθητα, τα συσσωρευμένα καπιταλιστικά αγαθά. Αλλά το αγαθό, που η κατανάλωσή του φτάνει σε ποσοστό 100%, είναι ο χρόνος. Ο καθένας μας από τότε που γεννιέται ως να πεθάνει είναι ένας καταναλωτής του χρόνου. Και επειδή αυτή είναι η αλήθεια, ο καθένας μας, είτε συνειδητά είτε υποσυνείδητα, ενδιαφέρεται για το τι αγοράζει και τι χρησιμοποιεί και ακόμα και για τον τρόπο που αυτό του προσφέρεται.  "

 

 Η. Με αίτια / αποτελέσματα.

   Στον τύπο αυτής της παραγράφου σημειώνουμε αρχικά την αιτία που προκαλεί το φαινόμενο και στη συνέχεια αναπτύσσουμε τις συνέπειες που απορρέουν από αυτή και τη στηρίζουν. Μπορούμε να κάνουμε και την αντίστροφη διαδικασία. Βέβαια, προσέχουμε τη θεματική μας πρόταση να είναι σωστά διατυπωμένη, ώστε να ανταποκρίνεται στα στοιχεία που θα ακολουθήσουν.

 

"  Η μεγάλη εξειδίκευση στην τεχνική και την επιστήμη συρρίκνωσε τον επιστήμονα και τον περιόρισε σ' ένα ολοένα και περισσότερο στενό διανοητικό πεδίο. Ο σύγχρονος επιστήμονας χάνει ολοένα και περισσότερο την επαφή με τους άλλους τομείς της επιστήμης. Παύει να είναι ένας διανοούμενος, ένα πνεύμα καθολικό, ένας άνθρωπος με αληθινή παιδεία.Ο πολιτισμένος άνθρωπος δεν είναι ο ειδικός, είναι ο εγκυκλοπαιδικός, αυτός ο άνθρωπος συνεχώς εξαφανίζεται στην εποχή μας. Η ειδικότητα αντικαθιστά τη γενική μόρφωση, την αληθινή παιδεία.  "

                                                                               Αθ. Φλώρος

 Θ. Λύσεις / Προϋποθέσεις.

 

 Θ. Προλογική και επιλογική.

 

 

 Ι. Με συνδυασμό μεθόδων.

 

"   Ρυθμό λέμε την εντύπωση που μας προκαλεί η επανάληψη σε κανονικά χρονικά διαστήματα ενός ακουστικού και αισθητικού ερεθίσματος. Από το εκνευριστικό χτύπημα ενός παιδικού τυμπάνου ως τις λεπτεπίλεπτες ηχητικές αποχρώσεις της ποίησης και της μουσικής υπάρχει μια αδιάκοπη εξέλιξη και εκλέπτυνση της ανθρώπινης ευαισθησίας στο ρυθμό. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το τέχνασμα του ρυθμού, για να κινήσουν την προσοχή και το ενδιαφέρον των άλλων΄ η συγκινησιακή δύναμη που κρύβει ο ρυθμός μπορεί να τραβήξει την προσοχή μας , ακόμα κι όταν είμαστε αφοσιωμένοι αλλού. Η ομοιοκαταληξία και οι παρήχηση είναι φυσικού τρόποι που δίνουν έμφαση στο ρυθμό της γλώσσας. Οι διαφημιστές και όσοι γράφουν πολιτικά συνθήματα δείχνουν ιδιαίτερη αγάπη στην παρήχηση και την ομοιοκαταληξία: "Ψωμί, παιδεία, ελευθερία", είναι σύνθημα χωρίς ίσως λογοτεχνική αξία, αλλά ο ήχος του χαράζει στο μυαλό μας μια ρυθμική ηχώ που δύσκολα ξεχνιέται.  "

 

  

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1.    Αναπτύξτε με : Α)αιτιολόγηση την ακόλουθη θεματική πρόταση : "Η ρύπανση της ατμόσφαιρας οφείλεται κατά κύριο λόγο στην υπέρμετρη βιομηχανική ανάπτυξη." Β) σύγκριση "Είναι γενικά αποδεκτό ότι η ζωή στο χωριό είναι πολύ διαφορετική απ' τη ζωή στην πόλη." Γ) ορισμό " Θα μπορούσαμε να ορίσουμε την ευτυχία ως…" Δ) αποτελέσματα "Η γλωσσομάθεια εξυπηρετεί πολλές πρακτικές ανάγκες του ανθρώπου." 

 

 

...................................................................................................................................................................... 

 

3.ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ     

   Για να υποστηρίξουμε την αλήθεια της θεματικής πρότασης χρησιμοποιούμε συλλογιστικές διαδικασίες, στις οποίες συνδυάζοντας λογικές προτάσεις καταλήγουμε σε μια άλλη πρόταση που αποτελεί το συμπέρασμα. Προσέχουμε πάντα οι προκείμενες να είναι αληθινές και λογικές και το συμπέρασμα να είναι λογικά έγκυρο και να απορρέει από τις προκείμενες.

   Οι συλλογισμοί είναι:

   Α) Παραγωγικοί :  κρίση γενική => συμπέρασμα μερικό.

   Β) Επαγωγικοί :  κρίση μερική => συμπερασμα γενικό.

   Γ) Αναλογικοί : κρίση μερική => συμπέρασμα μερικό.

 

   Παραδείγματα : Α) " Η αποτυχία προκαλεί συναισθήματα αρνητικά στο άτομο, που μπορούν να το οδηγήσουν ακόμα και στην παραίτηση. Ίσως, έτσι εξηγείται και η αδιαφορία του αδελφού μου απέναντι στις υποχρεώσεις του, ύστερα από την αποτυχία του στις εξετάσεις. "    Β) "Ο Πελοποννησιακός πολέμος και η φθορά που προκάλεσε στην κοινωνία της εποχής του προβάλλεται έντονα μέσα από το έργο του Θουκυδίδη. Είναι λοιπόν φανερό πως κάθε πόλεμος, και κυριότατα ο εμφύλιος, επιφέρει ανήκεστα δεινά στην ανθρωπότητα. "  Γ) " Μια καλή μαθήτρια βραβεύτηκε. Η Μαρία είναι καλή μαθήτρια, άρα είναι πιθανό να βραβευτεί.  "

 

   Προσέχουμε να συγκεντρώνουμε τις κατάλληλες πληροφορίες και τις γνώσεις, που θα μας βοηθήσουν να αναπτύσσουμε σωστά το θέμα, αποφεύγοντας παρερμηνείες, λάθη, ανακρίβειες και ελλείψεις. Η επιχειρηματολογία μας προυποθέτει περισσότερο μελέτη του θέματος και λιγότερο "συγγραφικό χάρισμα" !

 

 

4.    ΕΝΟΤΗΤΑ

   Μια καλή παράγραφος εκτός από σαφή σκοπό και επαρκή ανάπτυξη οφείλει να έχει και ενότητα. Οι λεπτομέρειες που συγκεντρώνουμε θα πρέπει να υποστηρίζουν τη βασική ιδέα και να μην είναι άσχετες. Δε θα πρέπει λοιπόν να παρεκκλίνουμε από τον αντικειμενικό σκοπό, αλλά να μένουμε προσηλωμένοι στο στόχο μας, αποφεύγοντας τις λεπτομέρειες που δεν έχουν σχέση με το θέμα μας.

 

5.    AΛΛΗΛΟΥΧΙΑ

   Η παράγραφος που περιέχει τις απαραίτητες λεπτομέρειες πρέπει να χαρακτηρίζεται και από μία λογική σειρά. Οι σκέψεις και τα επιχειρήματα πρέπει να κατατάσσονται σε λογική και φυσική σειρά. Η ενδεδειγμένη σειρά εξαρτάται από το είδος της παραγράφου. Σε μια αφηγηματική παράγραφο οι λεπτομέρειες μπαίνουν σε χρονολογική σειρά. Στην περιγραφή ακολουθούμε την κίνηση του ματιού ή ξεκινάμε από μια συνοπτική εικόνα ή βασική εντύπωση και συνεχίζει με τις λεπτομέρειες που την υποστηρίζουν. Σε μια επεξηγηματική παράγραφο τα νοήματα κατατάσσονται από τα γνωστά στα άγνωστα, από τα λιγότερο σπουδαία στα σπουδαιότερα ή και αντίστροφα.

 

6.    ΣΥΝΟΧΗ

   Ιδιαίτερα πρέπει να προσέχουμε τη συνοχή της παραγράφου μας, δηλαδή τη λογική σύνδεση των νοημάτων. Είναι απαραίτητο ο αναγνώστης να παρακολουθεί τη σκέψη μας βήμα βήμα, χωρίς να υπάρχουν χάσματα.

  Πετυχαίνουμε αυτό το αποτέλεσμα με τη χρήση μεταβατικών και συνδετικών λέξεων όπως : α ) αντωνυμίες,

          β ) μεταβατικές εκφράσεις, ειδικές λέξεις που διευκολύνουν τη μετάβαση (σύνδεσμοι, εκφράσεις ).

         γ ) επανάληψη λέξεων ή φράσεων (λέξεις- κλειδιά που τις επαναλαμβάνουμε από πρόταση σε πρόταση ή και συνώνυμες).

        δ ) επανάληψη λέξεων με νοηματική συγγένεια.

        ε ) επεξηγηματικές λέξεις ή ερωτήσεις.

 

       Βασικοί τρόποι σύνδεσης είναι :

 

1)    Σύζευξη, όταν έχουμε όμοιες ιδέες και λέξεις : ακόμα, επίσης, επιπλέον,                        παράλληλα, επιπροσθέτως, εξάλλου, ας σημειωθεί ακόμα ότι, εκτός από τα παραπάνω.

Ακόμα, όταν έχουμε ιδέες που η μια συμπληρώνει την άλλη: αφενός…αφετέρου, όχι μόνο….αλλά και, από το ένα μέρος….από το άλλο, πρώτα πρώτα…ύστερα.

2)    Διάζευξη, όταν αντιπαραθέτουμε δύο διαφορετικές απόψεις : είτε….είτε, ή…ή.

3)    Αντίθεση : όμως, αλλά, ενώ, ενώ, ωστόσο, αντίθετα, εντούοις, απεναντίας, αντίστροφα…

4)    Συμπέρασμα : άρα, επομένως, ώστε, λοιπόν, συνεπώς, συμπερασματικά, συγκεφαλαιώνοντας, κατά συνέπεια, σύμφωνα με τα παραπάνω, ….

5)    Προυπόθεση: με την προυπόθεση ότι, εκτός αν, σε περίπτωση που….

6)    Έμφαση : είναι αξιοπρόσεκτο, το κυριότερο είναι, εκείνο που προέχει, αξίζει να σημειωθεί…

 

   Το επόμενο βήμα είναι η σύνδεση παραγράφων, ώστε το κείμενό μας να έχει ρέοντα λόγο. Για να το κάνουμε αυτό συνδέουμε εσωτερικά τις παραγράφους - η επόμενη παράγραφος αναφέρει τις αιτίες ή τα αποτελέσματα της προηγούμενης ή το συμπέρασμα κ.λ.π - ή επαναλαμβάνουμε την κατακλείδα της προηγούμενης στη θεματική της επόμενης.

   Ως μεταβατικές εκφράσεις μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις ακόλουθες :

§  Με την έννοια αυτή……

§  Μια άλλη δυνατότητα…

§  Είναι απαραίτητο να επισημανθεί……..

§  Χαρακτηριστικό είναι……..

                                         κ.λ.π

  Άλλες φορές μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μεταβατικές παραγράφους, στις οποίες συνδέουμε με τα παραπάνω και προετοιμάζουμε τον αναγνώστη για όσα θα ακολουθήσουν.

 

7.    ΣΑΦΗΝΕΙΑ ΚΑΙ ΑΚΡΙΒΕΙΑ.

    Μια πετυχημένη παράγραφος έχει σαφήνεια έκφρασης και καθαρότητα νοημάτων.

Ο συγγραφέας της προσπαθεί να μεταδίδει στον αναγνώστη το νόημα των σκέψεών του. Χρειάζεται λοιπόν σωστή χρήση των λέξεων και γνώση της γραμματικής και του συντακτικού.

   Η ακρίβεια πετυχαίνεται με τη σωστή επιλογή των λέξεων με τέτοιο τρόπο ώστε οι εκφράσεις που χρησιμοποιούμε να είναι σχεδόν αναντικατάστατες.

   Η σαφήνεια και η ακρίβεια απειλούνται, όταν στο γραπτό μας επικρατεί η περιττολογία και η αοριστολογία. Η χρησιμοποίηση φλύαρων και ασυνάρτητων εκφράσεων , οι ανούσιες περιστροφές, οι συγκεχυμένες και αβέβαιες σκέψεις δίνουν στον αναγνώστη την πεποίθηση πως δεν έχουμε ξεκάθαρες απαντήσεις να δώσουμε επί του θέματος.    

8.    ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ.

   Το πλούσιο λεξιλόγιο προσδίδει στο κείμενό μας όλες τις αρετές που αναφέρθηκαν παραπάνω. Για την κατάκτησή του απαραίτητο είναι να μελετούμε δοκίμια και γενικά κείμενα που μας εξοικειώνουν με το γραπτό λόγο. Όταν γράφουμε, πρέπει να αποφεύγουμε λαϊκές εκφράσεις, νεολογισμούς ή ξενικές λέξεις αλλά μόνο δόκιμες ελληνικές λέξεις. Τέλος , ας μην ξεχνάμε ότι πλούσιο λεξιλόγιο δε σημαίνει πομπώδεις λέξεις ή μεγαλόστομες δηλώσεις.

                                                 9. ΕΜΦΑΣΗ.

   Όπως οι ηθοποιοί σ' ένα έργο έτσι και οι ιδέες δεν έχουν την ίδια σπουδαιότητα. Θα πρέπει να προβάλλουμε τις σημαντικότερες ιδέες και να χρησιμοποιούμε έμφαση :

§  οι πιο εμφατικές θέσεις είναι η αρχή και το τέλος. Οι πιο σπουδαίες ιδέες μπαίνουν στις εμφαντικές θέσεις,

§  οι σπουδαίες ιδέες αναπτύσσονται περισσότερο και τους αφιερώνουμε μεγαλύτερο χώρο.