ΘΕΩΡΙΑ Δ ΛΥΚΕΙΟΥ 2

Β. Επίκληση στο συναίσθημα (του δέκτη)

 

Αποτελεί το δεύτερο τρόπο πειθούς. Στόχος της είναι να διεγείρει τα συναισθήματα του δέκτη, εκείνα, δηλαδή, που θα τον παρακινήσουν στην προσδοκώμενη (για τον πομπό) απόφαση.

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, η τακτική του ρήτορα αποσκοπεί στη διέγερση συναισθημάτων και παθών, όπως οργή, πραότητα, αγάπη, μίσος, φόβο, εμπιστοσύνη κ.λπ. Επίσης ο φιλόσοφος ορίζει τρεις παραμέτρους τις οποίες πρέπει να λαμβάνει υπόψη του ο ρήτορας σχετικά με κάθε συναίσθημα:

α) τη διάθεση του ακροατηρίου και την ψυχολογική του κατάσταση, για να κυριευτεί από συγκεκριμένο συναίσθημα

β) σε ποιον ή ποιους απευθύνει το συναίσθημα

γ) ποια αίτια προκαλούν το συναίσθημα

 

·        Μέσα για την επίκληση συναισθήματος

 

α) Περιγραφή

β) Αφήγηση

 

Παρατηρήσεις

·         Κατάχρηση της επίκλησης στο συναίσθημα, εκμετάλλευση των συναισθημάτων, των προκαταλήψεων, των ονείρων, των προσδοκιών του κοινού ανθρώπου από αδίστακτους ανθρώπους, για να επιτύχουν τους σκοπούς τους.

·         Άλλο μέσο συγκινησιακής διέγερσης το χιούμορ και η ειρωνεία που στρέφονται εναντίον των θέσεων του αντιπάλου. Αποτελούν ισχυρά μέσα, γιατί πρόθυμα ο δέκτης συμμερίζεται το χιούμορ και την ειρωνεία του πομπού και αποκτά ευνοϊκή διάθεση απέναντί του.

-Κατάχρηση του χιούμορ: αρνητική για τον πομπό, διότι αποδεικνύει χαμηλή πνευματική στάθμη, έλλειψη κατάλληλης παιδείας και κριτικής ικανότητας και χαμηλό πολιτιστικό επίπεδο.

-Κατάχρηση της ειρωνείας: αρνητική για τον πομπό, διότι αποδεικνύει κυνισμό, ρηχότητα, αναλγησία, εκχυδαϊσμό και πνευματική ανεπάρκεια.

 

 

 

Γ. Επίκληση στο «ήθος» του πομπού

 

Αποτελεί τον τρίτο τρόπο πειθούς. Στόχος του πομπού είναι να κερδίσει την εμπιστοσύνη του δέκτη για την αξιοπιστία του μέσω του λόγου του. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, το ήθος του ρήτορα αποτελεί τη μεγαλύτερη απόδειξη για την εγκυρότητα και την αλήθεια των λεγομένων του, καθώς, όπως επισημαίνει, πιστεύουν ευκολότερα και περισσότερο τους έντιμους ανθρώπους. Ο πομπός- ομιλητής προκειμένου να φανεί αξιόπιστος στο δέκτη οφείλει να διαθέτει τις εξής ιδιότητες: γνώσεις, ειδικές εμπειρίες, μεταδοτικότητα, εντιμότητα, σεβασμό, παρρησία, ειλικρίνεια, υπευθυνότητα, απλότητα χαρακτήρα, συνέπεια, τήρηση των ηθικών αρχών, ανθρωπιά και καλή θέληση.

 

 

 

Δ. Επίκληση στην αυθεντία

 

Αποτελεί τον τέταρτο τρόπο πειθούς. Η αξιοπιστία μιας επιχειρηματολογίας ενισχύεται, όταν ο ομιλητής παραθέτει απόψεις ειδικών ή γενικά αποδεκτών προσώπων που συμφωνούν με όσα υποστηρίζει. Φανερώνεται έτσι η ευρυμάθεια ή η κατάρτιση του ομιλητή. Κατάχρηση, εντούτοις, αυτού του μέσου πειθούς μπορεί να αποσκοπεί στην κάλυψη των κενών μιας επιχειρηματολογίας, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις, εξίσου καταχρηστικά, ο  ομιλητής επικαλείται δημοφιλή πρόσωπα που μπορεί να είναι αυθεντίες στον τομέα τους, αλλά δεν είναι ειδικοί στο θέμα που συζητείται.

 

 

 

Ε. Επίκληση στο ήθος του δέκτη

 

Αποτελεί τον πέμπτο τρόπο πειθούς. Ο ομιλητής επικαλείται το ήθος του ακροατή με σκοπό να τον προσεταιριστεί είτε επιβραβεύοντας την κοινή «ηθική» τους στάση, την οποία θεωρεί αυτονόητη και δεδομένη, είτε καταδικάζοντας τις «ανήθικες» απόψεις του αντιπάλου του.

 

 

 

ΣΤ. Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου

 

Αποτελεί τον έκτο τρόπο πειθούς. Ο ομιλητής επιτίθεται προσωπικά εναντίον του αντιπάλου του, κατακρίνοντάς τον για το χαρακτήρα του ή για την προσωπική του ζωή και όχι για τα επιχειρήματά του. Κατά τον ομιλητή, η θέση του αντιπάλου θεωρείται λανθασμένη, επειδή, εκτός των άλλων, υποστηρίζεται από άτομα μεμπτού ήθους (όπως ο αντίπαλος).

·Κρίνεται αθέμιτη, όταν εκτρέπεται στη συκοφαντία ή παραβιάζει τη σφαίρα της ιδιωτικής ζωής.

 

 

ΜΟΡΦΕΣ ΠΕΙΘΟΥΣ

 

Α) Η πειθώ στη διαφήμιση

Β) Η πειθώ στο δικανικό λόγο

Γ) Η πειθώ στον πολιτικό λόγο

Δ) Η πειθώ στον επιστημονικό λόγο